سه روش پيشنهادي براي رهايي از توهم‌هاي توانمندي

رقابت با ديگران، اصلي‌ترين ابزاري است که انسان‌هاي متوهم را درمان مي‌کند. انساني که توهم دانش دارد، در زمان شکست از ديگران، در آزمون‌ها، ممکن است از توهم دست بکشد؛ همان‌ طور که مدير متوهم در رقابت در بازار آزاد است که مي‌تواند خود را در محک ارزيابي قرار دهد. دانش‌آموز متوهم هيچ تمايلي ندارد تا در هيچ آزموني شرکت کند و در کل رقابتي شکل بگيرد. او دوست دارد تا در دنياي مصنوعي و متوهم خويش، يگانه دانش‌آموز توانمند باقي بماند.

 

داوطلب يا دانش‌آموز متوهم، همواره با استدلال اينکه «شرايط ما فرق مي‌کند» تلاش دارد تا راه مقايسه را ببندد و از توهم توانمندي خويش محافظت کند؛ البته مقايسه با ديگران، به معني اين نيست که دانش‌آموز يا داوطلب، خود را به خاطر نمرات بدتر يا وضعيت علمي پايين‌تر، بي‌ارزش بداند؛ چنين مقايسه‌اي نه تنها مفيد نيست، بلکه ويرانگر  نيز هست. منظور ما از مقايسه، اين است که در هر مسابقه‌اي، اعم از علمي، ورزشي، هنري و …، شما رقبايي داريد که با آنها مقايسه مي‌شويد؛ پس اگر مي‌خواهيد در يک مسابقه برنده شويد، بايد از حباب خود ساخته‌تان بيرون بياييد و با واقعيت روبرو شويد. مي‌خواهيم بگوييم فقط زماني مي‌توانيد متوجه شويد که براي يک مسابقه يا يک رقابت آماده هستيد که وضعيت خود را با ساير افرادي که موقعيتي مشابه شما دارند، مقايسه کنيد. مقايسه، راهي براي توانايي سازگاري و هماهنگي اجتماعي، و ابزاري مفيد براي توسعۀ رفتارهاي اجتماعي است؛ اما اگر همين مقايسه، باعث نفرت از خودتان يا ديگران بشود، مضر است؛ به عبارت ديگر، اگر شما در ارزيابي و مقايسۀ خود، احساس کنيد که هيچ چيز براي ارايه نداريد و ديگران قوي‌تر، ثروتمندتر، باهوش‌تر، شادتر، زيباتر و جذاب‌تر از شما هستند، اعتماد به نفس خود را از دست خواهيد داد و نااميد و آسيب‌پذير خواهيد شد؛ اما شما مي‌توانيد در يک مقايسه، نقاط قوت خود را بيابيد و بر اساس آن در يک مسابقه شرکت کنيد يا از حضور در يک مسابقه خودداري کنيد، و اين نشان دهندۀ ضعف يا ناتواني شما نيست، بلکه بيانگر اين است که شما بر اساس علايق و توانايي‌هاي خود، راه ديگري را انتخاب کرده‌ايد.

تنها نقد است که مي‌تواند فرد متوهم توانمندي را در مقابل واقعيت پرسش‌هاي سخت قرار دهد. نقد، حتي اگر حاوي هيچ پيشنهاد جايگزيني نباشد، مي‌تواند توهم توانمندي را به چالش بکشاند. نقد به انسان در هر جايگاهي کمک مي‌کند تا از افتادن در دام توهم توانمندي رها شود؛ البته نقد، خوشايند فرد متوهم توانمندي نيست، ولي درک و دريافت انتقاد، در حقيقت از شنوايي مؤثر برمي‌آيد و در بسياري از موقعيت‌هاي زندگي، از جمله در خانه، مدرسه، دانشگاه و محيط کار، مفيد است. براي اينکه بتوانيم پذيراي نقد باشيم، لازم است قبول کنيم که ما بي‌نقص نيستيم. همۀ ما اشتباه مي‌کنيم  و مهم اين است که از اشتباهاتمان بياموزيم و يک اشتباه را دو بار تکرار نکنيم. همچنين بايد تعصب را کنار گذاشت. حتي اگر با نقدي موافق نيستيد به اين بينديشيد که شايد ديگران نکته‌اي را مي‌بينند که شما حتي از وجود آن آگاه نيستيد؛ پس تعصب و لجاجت را کنار بگذاريد و اين واقعيت را در نظر بگيريد که شايد حق با آنها باشد و از اين فرصت به نفع خودتان بهره بگيريد تا خودتان را ارزيابي کنيد.