يکي از مشکلاتي که بسياري از داوطلبان عزيز در زمينه آمادگي براي کنکور با آن مواجه هستند چگونه مطالعه کردن است.آنها سعي مي‌کنند تا طبق برنامه ريزي خود پيش رفته و درس بخوانند، اما شيوه مطالعاتي‌شان چندان صحيح نيست و اين موضوع باعث مي‌شود تا اين عزيزان، با وجود وقتي که مي‌گذارند و انرژي‌اي که صرف مي‌کنند، از تلاش خود نتيجه خوبي کسب نکنند و فقط زمان مطالعه خود را هدر دهند. به همين دليل در اين مقاله سعي کرديم که شما را با مراحل مختلف يک مطالعه خوب و ثمربخش و نکات ريز و اصولي آن آشنا کنيم تا با توجه به آنها بتوانيد در وقت کمتر، در اين زمينه موفق‌تر باشيد.
يک مطالعه خوب، شامل مراحل مختلفي است، و اگر شما هر يک از اين مراحل را به خوبي رعايت کنيد، مي‌توانيد نتيجه بسيار خوبي در کنکور بگيريد. اين مراحل، شامل موارد زير است:
الف- پيش‌خواني
پيش‌خواني، اولين مرحله از مطالعه شماست. اين مرحله، تصويري کلي از مطالب فصل و سازمان‌بندي آن به شما به دست مي‌دهد. براي اين منظور،نخست به مرور کلي فصل مورد نظرتان بپردازيد تا با موضوعات مطرح شده در آن آشنا شويد. بعد از آن، فهرست مطالب فصل را بخوانيد و سپس عناوين بخش‌هاي اصلي و فرعي آن را مورد توجه قرار دهيد و تصاوير و نمودارها را از نظر بگذرانيد. در اين مرحله سؤال‌هايي به ذهنتان خطور مي‌کند که پس از خواندن فصل به طور کامل، ممکن است بتوانيد به آنها پاسخ دهيد.
ب- سؤال کردن
بخش‌هاي هر فصل از کتاب مورد نظرتان را يکي يکي در نظر بگيريد و هر سه مرحله سؤال کردن، خواندن و به خود پس دادن را در مورد هر فصل اعمال کنيد. در هنگام خواندن مطالب هر بخش، موضوعات مهم آن را به صورت يک يا چند سؤال در نظر بگيريد تا بعداً به آنها پاسخ بدهيد. از خود بپرسيد: «نويسنده در اين بخش چه مفاهيم مهمي را در نظر داشته است؟» و سپس با توجه به عناوين کلي که قبلاً مطالعه کرده‌ايد، به سؤالاتي که براي شما پيش مي‌آيد، به دقت توجه کنيد تا هنگام مطالعه بتوانيد به آنها پاسخ دهيد. طرح سؤال باعث مي‌شود تا شما با تمرکز بيشتري به مطالعه ادامه دهيد و کمتر، چيزي را از قلم بيندازيد.
پ- خواندن
در اين مرحله، مطالب هر بخش از فصل را براي آگاهي از معنا و مفهوم آن، با دقت بخوانيد و ضمن خواندن سعي کنيد به سؤال‌هايي که در مرحله سؤال کردن مطرح شده بود، پاسخ دهيد. درباره مطالبي که مي‌خوانيد تامل کنيد و بکوشيد که بين آن مطالب و اطلاعات قبلي خود ارتباط برقرار کنيد. مي توانيد زيرِ واژه‌ها يا عبارت‌هاي اصلي را خط بکشيد؛ اما ميزان آن نبايد از 10 تا 15 درصد متن تجاوز کند. ضمناً تا وقتي تمام مطالب بخش معيني را نخوانده يا با همه مفاهيم اصلي آن بخش آشنا نشده و اهميت نسبي آنها را ارزيابي نکرده‌ايد، از آن يادداشت بر نداريد.
ت- به خود پس دادن
پس از خواندن هر بخش، سعي کنيد که مفاهيم اصلي را به خاطر بياوريد و اطلاعات اصلي و کليدي را از حفظ با خود بگوييد. مفاهيم را به زبان خودتان بازگو کنيد و اطلاعات را ترجيحاً با صداي بلند، و در صورتي که تنها نيستيد، آهسته بگوييد و زير لب تکرار کنيد. مطالبي را که به ياد مي‌آوريد، با متن کتاب تطبيق دهيد تا مطمين شويد که آن را به صورت کامل و درست حفظ کرده‌ايد. به کمک روش به خود پس دادن مطالب، به کمبود اطلاعات خود پي مي‌بريد و مي‌توانيد آن مطالب را در ذهن خود سازمان‌دهي کنيد.
ث- خلاصه برداري کردن
يکي از کارهاي مهمي که انجام آن، نقش اساسي در يادگيري شما خواهد داشت، اين است که پس از به خود پس دادن، همه مطالب مهم و اصلي را به صورت خلاصه در دفتري مخصوص خلاصه برداري کنيد تا بعداً بتوانيد از آن استفاده نماييد. به خاطر داشته باشيد که خلاصه‌برداري شما نبايد به دليل وسواس و حساسيتتان، همه مطالب يا حجم زيادي از آنها را دربر بگيرد و نيز نبايد از مطالب مهم خالي باشد؛ بلکه بايد جامع و کامل باشد و در مرحله بعدي آمادگي براي کنکور، که تقريباً در خرداد ماه است و مرور مطالب را دربر مي‌گيرد، شما را از خواندن دوباره کتاب بي‌نياز کند. پس از آنکه بخشي از يک فصل را به اين شيوه مطالعه کرديد، به بخش بعدي بپردازيد و دوباره، مراحل سؤال کردن، خواندن، به خود پس دادن و خلاصه‌برداري را تکرار کنيد.
ج- مرور
مرور، يکي از مهم‌ترين مراحل يادگيري و آمادگي براي کنکور است. اگر مطالبي را که قبلاً مطالعه کرده‌ايد، مرور نکنيد، بخشي از آن يا همه آن را فراموش خواهيد کرد؛ بنابراين، حتماً بايد مرورهاي مداوم و پيوسته را در برنامه درسي هفتگي خود بگنجانيد. براي انجام اين کار مي‌توانيد در پايان ساعات مطالعه يک درس، زماني را براي مرور مطالب نيز در نظر بگيريد و سپس در پايان هر هفته يا هر دو هفته، بسته به حجم مطالب و نيز سختي و آساني هر درس، ساعاتي را براي مرور درس‌ها در برنامه درسي خود بگنجانيد، و در نهايت همه شما عزيزان، بسته به ميزان درسي که مطالعه کرده‌ايد، زماني را پس از عيد حتماً به مرور نهايي دروس خود اختصاص دهيد.
چ- آزمون
پس از مرور مطالب، بايد به آزمون و تست‌زني بپردازيد. تست‌زني نشان مي‌دهد که شما تا چه حدي از مطالب را ياد گرفته‌ايد و چه اشکالاتي در فراگيري آن مطالب داريد. مي‌توانيد تست‌زني را در چندين مرحله انجام دهيد؛ مثلاً در پايان هر هفته درسي خود، ساعاتي را به تست‌زني تمريني دروس مختلف اختصاص دهيد و اين کار را پيوسته ادامه دهيد تا اينکه بعد از عيد و به خصوص در خرداد ماه به تست‌زني سرعتي بپردازيد. پس از انجام تست‌زني و ديدن اشکالات خود، در همان روز يا ساعت بعدي مطالعه آن درس در برنامه درسي‌تان، به سراغ مطالبي برويد که آنها را غلط زده‌ايد و دوباره آن مباحث را مرور کنيد. به اين ترتيب، خواهيد ديد که شما، يک بار ديگر، مطالب را مرور کرده و سطح يادگيري خود را بالا برده‌ايد.